Με ένα διάγγελμα που κράτησε τριάντα λεπτά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έστησε μία ακόμη φιέστα, προσβάλλοντας κατάφορα τον απανταχού χριστιανισμό αλλά και τη διεθνή κοινότητα συλλήβδην, ανακοινώνοντας την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας και το άνοιγμά της για μουσουλμανικές προσευχές.
Το διάγγελμα ξεκίνησε στις 20:53 της Παρασκευής 10 Ιουλίου, με κάποια τουρκικά μέσα να αναφέρουν πως επελέγη η συγκεκριμένη ώρα, καθώς συμβολίζει το έτος 2053 και την συμπλήρωση 600 ετών από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ενώ άλλα ανέφεραν ότι η επιλογή σχετιζόταν με τη Δύση του ηλίου και την μουσουλμανική προσευχή της Παρασκευής.
«Η Αγιά Σοφιά εγκαταλείπει το μουσειακό καθεστώς» επιβεβαίωσε στο διάγγελμά του, μεταφέροντας κατόπιν μία δήλωση η οποία όμως δεν αντηχεί στις προκλητικές του αποφάσεις, ότι δηλαδή «η κοινή παγκόσμια κληρονομία της Αγιάς Σοφιάς, θα συνεχίσει να αγκαλιάζει όλο τον κόσμο με το νέο της καθεστώς, με τρόπο ειλικρινή και αυθεντικό. Οι πόρτες της Αγιάς Σοφιάς θα είναι ανοιχτές σε όλους, ντόπιους και ξένους, Μουσουλμάνους και μη Μουσουλμάνους».
Μάλιστα, ο Τούρκος πρόεδρος εξήγγειλε πως «σχεδιάζουμε να ολοκληρώσουμε σύντομα τις προετοιμασίες και να την ανοίξουμε για προσευχή την Παρασκευή 24 Ιουλίου».
Δεν δίστασε και κούνησε το δάχτυλο στην Ελλάδα, τη Δύση και την Παγκόσμια Κοινότητα ζητώντας σεβασμό (!) της απόφασής του, λέγοντας «κατανοούμε όλες τις απόψεις που κατατίθενται στη διεθνή αρένα. Ωστόσο, το ζήτημα αφορά την κυριαρχία της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε σαν παραβίαση της ανεξαρτησίας μας οποιαδήποτε στάση ξεπερνά την έκφραση γνώμης».
Είχε προηγηθεί το απόγευμα της ίδιας ημέρας tweet του ΡΤ Ερντογάν, στο οποίο έγραφε: «Αποφασίστηκε ότι η Αγία Σοφία θα τεθεί υπό την εποπτεία της Ντιγιανέτ (Αρχή Θρησκευτικών Υποθέσεων) και θα ξανανοίξει για προσευχή».
Το τουρκικό ΣτΕ απεφάνθη (;)
Νωρίτερα την Παρασκευή είχε προηγηθεί το δικαστικό σκέλος της εξέλιξης. Συγκεκριμένα, το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την απόφαση του 1934 με την οποία η τότε τουρκική κυβέρνηση είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο, όπως μετέδωσε το CNN Turk.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, άνοιξε κι επίσημα ο δρόμος για την μετατροπή του Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO σε τζαμί. Οι Τούρκοι δικαστές έκριναν πως το διάταγμα του 1934 –που έφερε την υπογραφή του Κεμάλ Ατατούρκ- και βάσει του οποίου η Αγία Σοφία απέκτησε το καθεστώς μουσείου, δεν ήταν σύννομο.
Πάντως, η UNESCO έχει διευκρινίσει πως πρέπει να ειδοποιηθεί για οποιαδήποτε μετατροπή στο μουσειακό καθεστώς της Αγίας Σοφίας, για την οποία πιθανόν θα πρέπει να υπάρξει νέα αξιολόγηση από πλευράς της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Χαλήλ Τζιχάτ: «Χριστιανικός ναός η Αγία Σοφία»
Την ίδια ώρα που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει κι εντείνει τον παραλογισμό του, ο Τοποτηρητής Μουφτής Κομοτηνής Χαλήλ Τζιχάτ στέλνει –και μαζί του όλη η Ροδόπη- μήνυμα σεβασμού στον χριστιανισμό και ειδικά ως προς την Αγία Σοφία.
Συγκεκριμένα, φιλοξενούμενος στο Α’ Πρόγραμμα της ΕΡΤ, ο Χαλήλ Τζιχάτ, δήλωσε αναλυτικά τα παρακάτω: «Όλοι να έχουμε το σεβασμό προς τους λατρευτικούς ναούς. Όπως φαίνεται και από το όνομα, Αγιά Σοφιά, είναι ένας χριστιανικός ναός […]. Αρκεί αυτή η ονομασία Αγιά Σοφιά, φαίνεται από την ονομασία της ότι είναι ένα χριστιανικός ναός, ιερός ναός για τους χριστιανούς. Και βλέπω ότι δεν χρειάζεται αυτή η επέμβαση τώρα να γίνεται. Να μείνει σε αυτό το επίπεδο αυτή η κατάσταση, να μείνει μουσείο σε αυτές τις ημέρες. Δηλαδή, γιατί χρειάζεται αυτό; Κι εσείς ξέρετε, και όλοι οι ιστορικοί ξέρουν ότι όταν ο Χαλίφης Ομάρ μπήκε στην Παλαιστίνη, και όταν ο χριστιανός ορθόδοξος Σωφρόνιος του είπε μπορείς να κάνεις την προσευχή σου και εδώ στο χριστιανικό ναό, αυτός, ο Χαλίφης, έφερε αντίρρηση, βγήκε και έκανε την προσευχή του σε ένα άλλο τόπο. […] είναι μια προκλητική απόφαση σε αυτή την εποχή αυτά τα πράγματα […]. Όπως έκανε ο Χαλίφης Ομάρ, εγώ από τη θέση μου σαν θρησκευτικός, εγώ πρότεινα να μην γίνει αυτό το πράμα για να μην βάζει και τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους σε δύσκολη κατάσταση.
Η ουδετερότητα είναι τώρα μουσείο. Να κάνουν επίσκεψη και οι μουσουλμάνοι και οι (ορθόδοξοι) χριστιανοί και οι καθολικοί, όλη η ανθρωπότητα να κάνουν την επίσκεψη και αυτό φτάνει. Εάν ένας μουσουλμάνος θέλει να πάει σε ένα τζαμί να κάνει την προσευχή του, κοντά υπάρχει ένα άλλο τζαμί. Και για έναν χριστιανό εάν θέλει να κάνει τη λειτουργία μπορεί να βρει τόπο λατρείας και στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλο μέρος […]».
Αντίδραση από Δένδια-Μενδώνη, παγκόσμια καταδίκη
Την αντίδρασή τους στις εξελίξεις, με γραπτές ανακοινώσεις, εξέφρασαν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. «Πρόκληση η απόφαση της Τουρκίας για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί […] συνιστά πρόκληση για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και για την UNESCO, η απόφαση που ακυρώνει το διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ το 1934, για την προστασία της Αγίας Σοφίας διά της μετατροπής της σε Μουσείο».
«Την επόμενη μέρα από τις επισημάνσεις της UNESCO για τα σοβαρά θεσμικού τύπου κωλύματα τα οποία υφίστανται στην αλλαγή του status της Αγίας Σοφίας, από μουσείο σε ισλαμικό τέμενος, ήρθε η σημερινή απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου που επιβεβαιώνει απόλυτα ότι στη γείτονα χώρα δεν υφίσταται ανεξάρτητη δικαιοσύνη», πρόσθεσε από θέσης της η κα Μενδώνη, και διαπίστωσε: «Η απόφαση, αποτέλεσμα της πολιτικής βούλησης του προέδρου Ερντογάν, αποτελεί ανοικτή πρόκληση προς όλο τον πολιτισμένο κόσμο που αναγνωρίζει τη μοναδική αξία και την οικουμενικότητα του μνημείου […] η Αγία Σοφία που βρίσκεται στο έδαφός της, στην Κωνσταντινούπολη, αποτελεί μνημείο όλης της ανθρωπότητας, ανεξάρτητα από θρησκευτική πίστη. Ο εθνικισμός που επιδεικνύει ο πρόεδρος Ερντογάν δεν συνιστά σωστό σύμβουλο, οδηγώντας τη χώρα του έξι αιώνες πίσω».
Εν τω μεταξύ, μετά το διάγγελμα Ερντογάν, το βράδυ της Παρασκευής, «βροχή» έπεσαν οι ανακοινώσεις από την παγκόσμια κοινότητα, με την οποία καταδικάζονται οι αποφάσεις του Ερντογάν.
Η απόφαση μπορεί, σύμφωνα με τον Σουλτάνο να αφορά τα εν οίκω της Τουρκίας, ωστόσο η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική, καθώς η Αγία Σοφία αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και ως τέτοιο η Τουρκία οφείλει να διατηρεί τον μουσειακό χαρακτήρα του καθεαυτό.
{Πηγή δημοσίευσης: https://www.xronos.gr/, του Διονύση Βοργιά, 11/7/2020}
